در این قسمت سعی شده اصطلاحاتی که عمدتا مورد استفاده کلکسیونرهای محترم می باشد، به صورت اختصار و گویا در اختیار عزیزان قرار گیرد. موسسه مانا تمبر،آماده پاسخگویی سوالات علاقمندان می باشد.

پولک سکه: تکه فلز یا آلیاژی که معمولا به صورت دایره وار بوده و هیچگونه ضربی روی آن انجام نگرفته باشد را پولک سکه نامند.

روی سکه: عموما منظور از روی سکه، طرفی از سکه است که تاریخ روی آن درج شده باشد. در رابطه با سکه های یادبودی و سکه هایی که احیانا فاقد تاریخ ضرب می باشند، روی سکه به طرفی اطلاق می گردد که موضوع سکه در آن درج شده باشد.

سکه واریته:کلمه واریته برگرفته از کلمه لاتین به معنای تغییرپذیری می باشد. در زمان تصمیم گیری برای ضرب سکه ای جدید از طرف حکومت یا بانک مرکزی، تعداد سکه هایی که ضرب خواهد شد، مشخص می گردد. این تعداد سکه در فواصل زمانی متعدد ضرب گردیده و روانه جامعه می گردد. به دلیل تعدد فواصل زمانی ضرب امکان خرابی قالب وجود دارد که مجبور به تعویض و طراحی قالب جدید می شوند. با طراحی جدید قالب امکان تغییر شکل مشخصات سکه اصلی وجود دارد که به این تغییر شکل ظاهری واریته می گویند. به طور مثال سکه های دارای تاریخ ریز و درشت و یا سکه هایی که نوشته پشت سکه فشرده و یا باز است را می توان سکه های واریته محسوب کرد. معمولا سکه های واریته به دلیل اینکه تعدادشان کمتر از سکه های اصلی می باشند،گرانترند.

سکه سورشارژ: با تغییر حکومت یک کشور و یا عدم وجود آلیاژ و پولک سکه، بانک مرکزی اقدام به ضرب مجدد سکه های موجود می نماید. سکه های سورشارژ به دو صورت می توانند تولید گردند:

1) سکه های موجود در خزانه پرس گردیده و به صورت پولک سکه درمی آیند و مجددا طرح سکه جدید روی آنها ضرب می گردند. از نمونه های رایج این نوع سورشارژ می توان به سکه 20 ریال سومین سالگرد انقلاب اسلامی ایران ضرب شده در تاریخ 1360 اشاره نمود که این سکه در اصل روی سکه های 20 ریالی محمدرضاشاه ضرب گردیده اند.

2)سکه های موجود در خزانه به ضرابخانه انتقال یافته و تاریخ سکه جدید روی سکه قدیم ضرب می گردد. از نمونه های رایج این نوع سورشارژ می توان به سکه های نقره نیم ریال*یک ریال* دو ریال و پنچ ریالی رضاشاه اشاره نمود که این سکه ها همگی روی سکه های تاریخ 1310 ضرب گردیده اند.

سکه ارور: کلمه ارور یا به معنای اشتباه یا خطا بوده و در سکه به مواردی اطلاق می گردد که ناخواسته روی سکه ایجاد می گردد و عمدتا تعداد سکه های ارور خیلی کمتر از سکه های بدون اشتباه بوده و قیمتهای بالاتری نسبت به سکه های اصلی دارند. ارور های مطرح در سکه به موارد زیر تقسیم می گردند:

1)سکه چرخشی: معمولا در تمامی کشورهای جهان پشت و روی سکه های ضرب شده دارای چرخش 180 درجه نسبت به همدیگر می باشند که این نوع ضرب را"ضرب سکه ای" می نامند. به طور مثال اگر روی سکه ای را به طرف خود بگیرید(بین انگشت شست و اشاره) و سکه را حول محور دوران دهید، تصویر پشت سکه را به صورت برعکس یا همان چرخش 180 درجه خواهید دید. اگر درزمان ضرب سکه قالب های ضرب به اشتباه و ناخواسته به صورت صحیح بسته شده باشند، سکه ضرب شده دارای چرخش 180 درجه خواهد بود یعنی اگر سکه را به صورت اشاره شده در بالا دوران دهید،تصویر روی سکه و پشت سکه به صورت صحیح دیده خواهند شد که این سکه را اصطلاحا سکه چرخشی 180 درجه ارور می نامند. چرخش می تواند دارای زوایای مختلف باشد. به طور مثال تصویر پشت سکه دارای 90 درجه چرخش نسبت به تصویر روی سکه است.

نوع دیگری از ضرب وجود دارد که به آن ضرب مدالی می گویند که در این نوع سکه ها در زمان طراحی سکه مشخص شده است که تصویر پشت سکه با روی سکه در یک جهت ضرب گردند که این نوع سکه را نمی توان از جمله سکه های ارور معرفی کرد. به طور مثال سکه 1000 ریال روز جهانی آمار 1389 جمهوری اسلامی ایران از نوع مدالی ضرب گردیده است.

2) سکه ضرب مکرر: اگر سکه ای موقع ضرب چندین بار(بیش از یک بار) زیردستگاه پرس قرارگیرد و در چند جهت ضرب گردد سکه را ضرب مکرر می نامند. به طور مثال شاید تاریخ سکه 2 بار روی هم ضرب شده باشد که اصطلاحا به این سکه ضرب مکرر تاریخ می گویند.

3) سکه دو ارزشی: گاهی مواقع در ضرابخانه ها به عمد یا غیر عمد یکی از 2 قالب سکه را از نوع سکه دیگر به دستگاه بسته و اقدام به ضرب سکه ای می نمایند که اصطلاحا به این سکه ها، سکه های ارور 2 ارزشی گویند. از جمله سکه 2 ارزشی فوق العاده کمیاب ایرانی می توان به 25 دینار برنز 1329 دوره محمدرضاشاه اشاره نمود که در پشت سکه به جای مبلغ "بیست و پنج دینار" مبلغ "یک ریال" ضرب گردیده است.

4) شکستگی قالب: بعضی از سکه ها به دلیل دارا بودن فرم و آلیاژی خاص موقع قرار گرفتن در دستگاه پرس و ضرب سکه، در اثر فشار شکسته شده و این شکستگی در طول زمان می تواند بزرگتر و بیشتر گردد. اصطلاحا به این حالت شکستگی قالب گفته می شود و در ظاهر احساس می شود که سکه مانند تکه کاغذی، پاره شده است.

5) فرسایش قالب: بعضی مواقع قالب سکه در اثر تعدد ضرب، فرسایش و سائیدگی پیدا می کند که در این حالت سکه ضرب شده دارای تصاویر و نوشته های واضح و معلوم نمی باشد و چنان به نظر می رسد که سکه سائیده شده است. از نظر کلکسیونی و کارشناسی این نوع سکه ها جزء سکه های بانکی محسوب شده و تفاوت چندانی با قیمت سکه بانکی ندارند.

6) انعکاس و شبه: بعضی مواقع در زمان ضرب سکه و در اثر فشار بیش از حد، تصویر یک طرف سکه از طرف دیگر قابل تشخیص بوده که اصطلاحا این نوع سکه ها،سکه های دارای شبه و انعکاس نامیده می شوند.

سکه های ضرب دوم یا تقلبی: با گذشت زمان از ضرب سکه و کمیاب شدن برخی از سکه هایی که در زمان ضرب به تعداد محدود ضرب شده اند و یا در طول زمان بنا به دلایلی از بین رفته و تعدادشان کاهش پیدا کرده است، افراد سودجوئی اقدام به ضرب سکه مشابه نموده و روانه بازار می گردانند. در ضرب تقلبی سکه احتمال اینکه از آلیاژی دیگر استفاده شده باشد نیز وجود دارد.کلکسیونرهای محترم موقع خرید سکه های گران قیمت وکمیاب حتما باید از افراد متخصص مشاوره گرفته و دقت لازم را در خرید این نوع سکه ها مبذول فرمایند. موسسه مانا تمبر آماده ارائه هرگونه راهنمائی و مشاوره به عزیزان می باشد.